Những sai lầm khi dạy con về tài chính

Dạy con về tài chính quá muộn

Đa phần các bậc phụ huynh trước đây cho rằng trẻ còn quá nhỏ đến biết đến việc quản lý tài chính. Bởi vậy khi lớn lên không ít người trong thế hệ Gen Y, gen Z gặp loay hoay trong việc sử dụng tiền. Do đó, việc dạy con về cách quản lý chi tiêu, tiết kiệm và hiểu được giá trị của đồng tiền là hành trang quan trọng giúp con thành công sau này.

Trẻ con thực sự rất thông minh. Theo nghiên cứu của đại học Cambridge, trẻ con từ khi lên 7 đã quan sát và bắt chước hành động của bố mẹ khi giao dịch tiền. Nên bạn đừng lo về việc con chưa đủ hiểu mà hãy khéo léo lồng ghép những bài học về tài chính nhé.

Dạy con kiếm tiền bằng cách làm việc nhà, học tập tốt

Nhiều bậc phụ huynh cho rằng việc trả một khoản tiền “thù lao” sau khi con hoàn thành việc nhà hoặc thưởng cho con khi đạt kết quả học tập tốt sẽ khuyến khích con. Điều này không hẳn là sai lầm khi dạy trẻ về tài chính, tuy nhiên cha mẹ cần làm rõ những công việc nào thuộc về trách nhiệm của con và những công việc nào trẻ sẽ nhận được thưởng khi hoàn thành.

Chẳng hạn những công việc thuộc về trách nhiệm của con là học bài, quét nhà, rửa bát, gấp quần áo,... Những công việc trên nên được khuyến khích làm như một phần trách nhiệm với gia đình chứ không làm để được trả công. Còn một số công việc mà cha mẹ cần thuê người làm như cắt cỏ, chăm sóc vườn cây, dọn dẹp... thì cha mẹ có thể để trẻ làm và trả tiền công xứng đáng cho con. Tuy nhiên cũng không nên quá lạm dụng phương pháp này để tránh suy nghĩ tiêu cực con xem cha mẹ là “chủ nhân” còn con cái là “người làm”. 

Chỉ dạy con tiết kiệm tiền

Các con thường chỉ nghe cha mẹ dạy rằng đừng chi tiêu hoang phí và hãy tiết kiệm tiền nhưng ít khi được cha mẹ chỉ dạy về cách kiếm tiền và chia sẻ cho người khác. Điều các bậc cha mẹ cần đó là giáo dục con toàn bộ về tài chính: Cách hoạt động của tiền - Kiếm tiền đúng cách - Chi tiêu hợp lý - Tiết kiệm - Chia sẻ - Đầu tư hiệu quả.

Nên dạy con về tài chính như thế nào cho đúng?

Sau đây sẽ là một số những gợi ý để các bậc phụ huynh tham khảo cách dạy con về tài chính cho đúng.

Dạy trẻ về tài chính ngay từ khi còn bé

Trẻ mấy tuổi thì chúng ta có thể dạy trẻ về tài chính? Khi lên 7 thì trẻ có khả năng bắt chước các giao dịch tài chính đơn giản của bố mẹ. Tuy nhiên ngay từ 3-5 khi tuổi trẻ có nhận thức (không cho tiền vào miệng) là chúng ta có thể hướng dẫn trẻ nhận biết về tiền, cách thức mà đồng tiền hoạt động như thế nào.

Dạy tất cả các vấn đề về tài chính chứ không chỉ riêng kiếm tiền hay tiết kiệm

Tài chính bao gồm rất nhiều khía cạnh khác nhau như: bản chất về tiền, hoạt động kiếm tiền, chi tiêu hợp lý, tiết kiệm, đầu tư,... Để giúp con có thể quản lý tài chính hiệu quả các bậc cha mẹ cần dạy con về tất cả các vấn đề tài chính. Từ đó con có thể biết được kiếm tiền đúng cách, chi tiêu hợp lý, tiết kiệm phù hợp và đầu tư hiệu quả.

Phù hợp với độ tuổi

Một điều quan trọng của các bậc phụ huynh khi dạy con về tài chính đó là phù hợp với các độ tuổi của con. Mỗi một độ tuổi, trẻ sẽ có tư duy khác nhau. Để dạy con hiệu quả, chúng ta có thể chia ra làm các giai đoạn.

-        Giai đoạn từ 3-5 tuổi: Hướng dẫn cho con hiểu về đồng tiền và giá trị của đồng tiền. Tập cho con mua các món đồ giá trị nhỏ tại cửa hàng để con biết mỗi món hàng sẽ có giá trị khác nhau.

-        Giai đoạn từ 6-10 tuổi: Dạy cho trẻ cách kiếm tiền và tiết kiệm. Đây là giai đoạn trẻ tiếp thu rất nhanh, được đi học và tiếp xúc nhiều với những con số. Chúng ta có thể hướng dẫn và tạo điều kiện cho con kiếm tiền bằng những công việc đơn giản. Cùng với đó, cha mẹ cần dạy trẻ biết cách dành dụm, tiết kiệm để đạt được những mục tiêu lớn.

-        Giai đoạn từ 11-15 tuổi: Dạy cho trẻ biết cách chi tiêu và tiết kiệm hợp lý. Vào độ tuổi này, con bắt đầu nảy sinh nhiều ham muốn hơn: muốn mua xe, muốn mua đồ chơi, muốn đi chơi,... Con cần phải biết được tiền con có là có hạn, con sẽ ưu tiên để chi tiêu cho nhu cầu nào trước và con có thực sự cần chi tiêu không hay là sẽ để lại tiết kiệm.

-        Giai đoạn từ 16-18 tuổi: Tập cho con cách đầu tư sinh lời. Cha mẹ không nên nghĩ rằng đầu tư chỉ dành cho người lớn bởi vì ở độ tuổi này con đã nhận thức đầy đủ về tiền và có kiến thức riêng. Các bài học trên trường cũng như sách báo đã mang lại cho con nền tảng về đầu tư. Lúc này bạn cần hướng dẫn để con hiểu có các kênh đầu tư nào (bất động sản, chứng khoán, vàng,...) và giúp con cân nhắc cẩn trọng trong việc đầu tư.

Các kiến thức về tài chính cho trẻ em

Dạy con hiểu được giá trị của đồng tiền

Để con có cái nhìn tổng quan nhất về tài chính thì bước đầu tiên chúng ta cần dạy cho con hiểu được giá trị của đồng tiền. Hãy dạy trẻ biết rằng tiền là một công cụ để chuyển đổi và con phải hiểu giá trị của mỗi đồng tiền là tương đương với việc gì, món đồ gì hoặc dịch vụ gì. 

Hướng dẫn giúp trẻ phân biệt được mệnh giá lớn nhỏ của mỗi tờ tiền, giải thích về cách thức để kiếm ra tiền: Tiền do lao động mà có, cha mẹ phải đi làm để có tiền, tiền không phải vô hạn,...

Dạy con xác định rõ nhu cầu của bản thân

Con chỉ có thể chi tiêu hợp lý khi hiểu rõ được nhu cầu của bản thân. Trẻ con luôn muốn mua tất cả những thứ mà mình thích và điều người lớn cần đó là giúp trẻ phân biệt được những món đồ đó là “cần” hay “muốn”. Những thứ “cần” là những thứ bắt buộc phải có và là những thứ sẽ được ưu tiên. Những thứ con “muốn” là những thứ con thích nhưng không phải là thiết yếu.

Dạy con kiếm tiền đúng cách

Cha mẹ cần nói cho con biết tiền rất quan trọng, nhưng kiếm tiền đúng cách còn quan trọng hơn. Đừng để con cái quá chú trọng đến tiền và làm mọi cách như vòi vĩnh ông bà, người thân để có tiền. Ngay từ khi còn nhỏ hãy cho con biết con sẽ có tiền nếu như con lao động. Cha mẹ có thể hướng dẫn con kiếm tiền bằng những công việc đơn giản: làm đồ thủ công để bán, trả công cho con khi con làm những việc mà bạn cần thuê người để làm,...

Dạy con chi tiêu hợp lý

Chi tiêu hợp lý chính là chiếc chìa khóa để quản lý tài chính của con. Khi con đã xác định được nhu cầu của bản thân vậy thì hãy hướng dẫn con chi tiêu cho các nhu cầu đó như thế nào. Bởi vì con không có nhiều tiền, không thể mua hết tất cả những thứ con muốn. Con phải biết đặt sự ưu tiên cho những khoản chi, giảm đi những khoản không cần thiết để tiết kiệm, đầu tư.

Dạy con tiết kiệm tiền hiệu quả

Ngay từ khi còn nhỏ các bậc cha mẹ đã cần dạy trẻ cách tiết kiệm tiền. Khi con kiếm được tiền đúng cách hoặc nhận được những món tiền thưởng, tiền lì xì,... thì con sẽ tiết kiệm những khoản đó như thế nào?

Cha mẹ có thể tham khảo và hướng dẫn con tiết kiệm theo mô hình 4 chiếc lọ của bà Neale S.Godfrey - Giám đốc điều hành ngân hàng dành cho trẻ em đầu tiên trên thế giới rằng:

Lọ để dành 30% - Dùng để tiết kiệm cho một mục đích cụ thể

Lọ đầu tư 30% - Cha mẹ sẽ dạy con đầu tư vào độ tuổi phù hợp

Lọ cho đi 10% - Để giúp đỡ người khác

Lọ chi tiêu 30% - Dùng tùy theo ý thích của bé

Phương pháp này có thể gặp khó khăn cho cả cha mẹ và bé trong những bước ban đầu. Tuy nhiên nếu kiên trì thực hiện sẽ giúp con có cái nhìn rất đúng đắn về cách tiết kiệm và chi tiêu hợp lý.

Tổng kết lại, để cho con có một hành trang vững chắc để bước tới con đường thành công trong tương lai thì không thể thiếu được kỹ năng quản lý tài chính. Tuy nhiên hãy lồng ghép những bài học tài chính thật khéo léo để tránh những suy nghĩ tiêu cực và thực dụng của trẻ. Cha mẹ hãy luôn dạy con về tài chính đúng cách và tránh những sai lầm trên nhé.