Tìm hiểu bệnh rối loạn lipid máu là gì

Nếu không được kiểm soát, rối loạn lipid máu có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng như xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim, đột quỵ và các biến chứng nguy hiểm khác.

2. Triệu chứng của bệnh rối loạn lipid máu

Rối loạn lipid máu thường được gọi là “kẻ giết người thầm lặng” vì nó thường không có dấu hiệu rõ ràng ở giai đoạn đầu. Hầu hết những người mắc bệnh chỉ phát hiện ra khi đi khám sức khỏe định kỳ hoặc khi đã có biến chứng như tim mạch, đột quỵ.

Triệu chứng đau tức ngực của bệnh rối loạn lipid máu

Tuy nhiên, ở một số trường hợp, bệnh có thể biểu hiện qua những triệu chứng sau:

Biểu hiện bên ngoài:

• Cung giác mạc quanh mống mắt: Vòng trắng nhạt xuất hiện quanh mống mắt.

• Ban vàng: Thường xuất hiện ở:

  • Mí mắt trên hoặc mí mắt dưới.

  • Lòng bàn tay và các nếp gấp ngón tay.

• U vàng gân: Xuất hiện tại các gân ngón tay, gân achille, hoặc khớp đốt bàn ngón tay.

• U vàng dưới màng xương: Nhận thấy ở vùng củ chày trước hoặc đầu xương mỏm khuỷu.

• U vàng da hoặc củ: Thường gặp ở khuỷu tay và đầu gối.

Biểu hiện nội tạng:

• Nhiễm lipid võng mạc: Tình trạng lipid cao ảnh hưởng đến mắt.

• Gan nhiễm mỡ: Do tích tụ mỡ trong gan, dẫn đến tổn thương và suy giảm chức năng gan.

• Viêm tụy cấp: Tình trạng viêm nghiêm trọng liên quan đến tăng triglycerid trong máu.

• Xơ vữa động mạch: Lipid lắng đọng gây hẹp và cứng các động mạch, dẫn đến nguy cơ tim mạch và các biến chứng khác.

Tuy nhiên, những triệu chứng này chỉ xuất hiện khi bệnh đã tiến triển, vì vậy kiểm tra lipid máu định kỳ là cách duy nhất để phát hiện bệnh từ sớm.

3. Nguyên nhân gây bệnh rối loạn lipid máu là gì?

Rối loạn lipid máu có thể do nhiều nguyên nhân gây ra, bao gồm cả yếu tố di truyền (tiên phát) và lối sống hoặc bệnh lý (thứ phát). Hiểu rõ nguyên nhân sẽ giúp quá trình điều trị và phòng ngừa bệnh hiệu quả hơn.

Nguyên nhân gây bệnh rối loạn lipid máu

3.1. Rối loạn lipid máu tiên phát

Rối loạn lipid máu tiên phát là do yếu tố di truyền và thường xuất hiện ở trẻ em hoặc thanh thiếu niên. Các nguyên nhân gây ra tình trạng này chủ yếu liên quan đến đột biến gene gây rối loạn quá trình chuyển hóa chất béo trong cơ thể, bao gồm:

• Đột biến gene làm tăng tổng hợp quá mức cholesterol, triglyceride và LDL-C (cholesterol xấu), hoặc giảm khả năng thanh thải các chất này khỏi cơ thể. Kết quả là mức cholesterol và triglyceride trong máu tăng cao hơn mức bình thường.

• Đột biến gene làm giảm tổng hợp HDL-C (cholesterol tốt) hoặc tăng khả năng thanh thải HDL-C khỏi cơ thể, khiến nồng độ HDL-C thấp và làm giảm khả năng loại bỏ cholesterol xấu ra khỏi máu.

Những người mắc rối loạn lipid máu tiên phát thường có nguy cơ cao mắc các bệnh tim mạch từ khi còn trẻ.

3.2. Rối loạn lipid máu thứ phát

Rối loạn lipid máu thứ phát phổ biến hơn và chủ yếu do các yếu tố lối sống không lành mạnh, bệnh lý nền hoặc tác dụng phụ của một số loại thuốc. Đây là các nguyên nhân phổ biến dẫn đến tình trạng này:

• Lối sống:

  • Ít vận động: Thiếu hoạt động thể chất làm giảm khả năng đốt cháy chất béo, dẫn đến tích tụ lipid trong máu.

  • Uống nhiều rượu bia: Rượu bia có thể làm tăng mức triglyceride và làm giảm cholesterol tốt (HDL-C).

  • Chế độ ăn uống nhiều chất béo bão hòa: Thực phẩm như thịt đỏ, mỡ động vật, thức ăn nhanh chứa nhiều chất béo bão hòa, gây tăng nồng độ cholesterol xấu (LDL-C) trong máu.

  • Thiếu chất xơ: Chất xơ có vai trò quan trọng trong việc giảm hấp thu cholesterol tại ruột. Thiếu chất xơ trong chế độ ăn sẽ làm tăng nguy cơ tích tụ lipid máu.

• Bệnh lý:

  • Đái tháo đường: Người bị tiểu đường thường có mức triglyceride cao và HDL-C thấp, dễ dẫn đến rối loạn lipid máu.

  • Hội chứng Cushing: Là một bệnh lý gây ra bởi sự sản xuất quá mức cortisol, gây ảnh hưởng tiêu cực đến chuyển hóa chất béo.

  • Suy giáp: Tuyến giáp suy giảm chức năng làm chậm quá trình chuyển hóa lipid, dẫn đến tăng cholesterol trong máu.

  • Bệnh thận mạn tính và xơ gan: Các bệnh này ảnh hưởng đến quá trình loại bỏ lipid trong cơ thể, dẫn đến tích tụ mỡ máu.

• Thuốc: Thiazid, corticoides, estrogen, và thuốc chẹn beta giao cảm là một số loại thuốc có thể gây tác dụng phụ làm tăng mức cholesterol và triglyceride trong máu.

Thay đổi lối sống để hạn chế rối loạn lipid máu

Rối loạn lipid máu thứ phát là kết quả của những yếu tố mà chúng ta có thể kiểm soát được, như thay đổi lối sống hoặc quản lý các bệnh lý nền. Việc nhận biết nguyên nhân giúp cải thiện chất lượng cuộc sống và giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh tim mạch

4. Rối loạn lipid máu có nguy hiểm không?

Rối loạn lipid máu là một tình trạng rất nguy hiểm vì nó gây ra các hậu quả gián tiếp nhưng nghiêm trọng trên hệ tim mạch và các cơ quan khác trong cơ thể. Khi mức độ mỡ trong máu (đặc biệt là cholesterol xấu - LDL và triglyceride) tăng cao, hệ thống động mạch sẽ chịu tác động nặng nề nhất. 

Lớp nội mạc bên trong thành động mạch có thể bị tổn thương do áp lực máu lớn, khiến mảng xơ vữa bám vào thành mạch, làm hẹp và cứng động mạch. Điều này dẫn đến suy giảm khả năng đàn hồi và cản trở lưu thông máu.

Rối loạn lipid máu là một tình trạng rất nguy hiểm

Hậu quả nghiêm trọng của rối loạn lipid máu có thể không được nhận ra ngay lập tức. Chỉ khi bệnh nhân gặp các triệu chứng nghiêm trọng như đau tức ngực hoặc méo miệng, yếu liệt nửa người, và khi nhập viện với chẩn đoán nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ do xơ vữa mạch máu, lúc đó mới rõ ràng tác hại do lipid máu tăng cao gây ra. 

Đến giai đoạn này, khả năng cứu chữa trở nên rất khó khăn, thậm chí không thể cứu vãn, đe dọa tính mạng của người bệnh.

Ngoài ra, khi nồng độ triglyceride trong máu tăng quá cao, nó có thể gây ra một biến chứng nguy hiểm khác là viêm tụy cấp. Đây là một tình trạng cấp cứu nghiêm trọng, có thể khiến bệnh nhân nhập viện với các triệu chứng như đau bụng dữ dội, nôn ói, tụt huyết áp, và thậm chí là suy hô hấp, suy thận. Trong trường hợp này, bệnh nhân cần được điều trị tích cực bằng lọc máu và thay huyết tương, tuy nhiên, tiên lượng thường rất xấu, và tỷ lệ tử vong là rất cao.

Vì vậy, rối loạn lipid máu không chỉ là một vấn đề sức khỏe nhẹ nhàng, mà nó có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng, đe dọa tính mạng người bệnh nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

5. Điều trị bệnh rối loạn lipid máu

Điều trị bệnh rối loạn lipid máu theo chỉ định bác sĩ

Việc điều trị rối loạn lipid máu thường bao gồm kết hợp thay đổi lối sống và sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ. Dưới đây là các phương pháp điều trị chính:

5.1. Thay đổi lối sống

• Chế độ ăn uống lành mạnh: Hạn chế các thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hòa và cholesterol, tăng cường ăn rau củ, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và các loại thực phẩm giàu chất xơ. Nên thay thế chất béo xấu bằng chất béo lành mạnh từ dầu olive, cá hồi, và quả bơ.

• Tập thể dục đều đặn: Vận động thể chất ít nhất 30 phút mỗi ngày, 5 lần mỗi tuần sẽ giúp tăng cường sức khỏe tim mạch và giảm mỡ máu.

• Giảm cân: Nếu bạn bị thừa cân hoặc béo phì, giảm cân là một phần quan trọng trong việc điều trị rối loạn lipid máu.

5.2. Sử dụng thuốc

Có thể sử dụng thuốc để điều trị rối loạn lipid máu

Bác sĩ có thể chỉ định một số loại thuốc để kiểm soát mức lipid máu, bao gồm:

• Statins: Thuốc giảm cholesterol xấu (LDL) và triglyceride trong máu.

• Fibrates: Thuốc dùng để giảm triglyceride và tăng cholesterol tốt (HDL).

• Niacin: Thuốc giúp tăng nồng độ cholesterol tốt và giảm triglyceride.

Lưu ý rằng việc sử dụng thuốc cần tuân thủ nghiêm ngặt theo chỉ định của bác sĩ, không tự ý dùng thuốc mà không có sự hướng dẫn chuyên môn.

6. Cách phòng tránh mắc bệnh rối loạn lipid máu

Phòng bệnh luôn quan trọng hơn chữa bệnh. Dưới đây là một số cách giúp bạn phòng tránh rối loạn lipid máu:

• Chế độ ăn uống khoa học: Hạn chế ăn thức ăn chứa nhiều chất béo bão hòa như mỡ động vật, đồ chiên xào, và thực phẩm đóng gói. Thay vào đó, hãy bổ sung thực phẩm giàu chất xơ, omega-3 và chất béo lành mạnh.

• Tập thể dục đều đặn: Tăng cường hoạt động thể chất sẽ giúp kiểm soát trọng lượng và giảm lượng lipid máu. Nên tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày.

• Giữ cân nặng ở mức lý tưởng: Duy trì cân nặng phù hợp với chiều cao và tuổi tác sẽ giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến mỡ máu.

• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Để theo dõi mức lipid máu và phát hiện sớm các vấn đề liên quan đến mỡ máu, nên thực hiện kiểm tra định kỳ ít nhất 6 tháng/lần.

Kết luận: Rối loạn lipid máu là căn bệnh nguy hiểm và có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời. Việc thay đổi lối sống, chế độ ăn uống lành mạnh và tập thể dục đều đặn là những biện pháp cơ bản giúp kiểm soát bệnh. 

Ngoài ra, sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ và kiểm tra sức khỏe định kỳ cũng rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng tim mạch do rối loạn lipid máu gây ra.

Xem thêm: 10+ Cách trị táo bón tại nhà đơn giản và hiệu quả nhanh chóng

Nguồn tham khảo:

1. https://tamanhhospital.vn/roi-loan-lipid-mau/

2. https://medlatec.vn/tin-tuc/roi-loan-lipid-mau-la-gi-va-dau-hieu-nhan-biet-dien-hinh-s58-n27151

3. https://www.vinmec.com/vie/bai-viet/dau-hieu-nhan-biet-ban-bi-roi-loan-lipid-mau-vi