Định nghĩa chất chống oxy hóa là gì

Các gốc tự do được hình thành từ hoạt động trao đổi chất hoặc do các tác động từ bên ngoài như khói thuốc, tia UV, ô nhiễm không khí và căng thẳng. Khi lượng gốc tự do vượt quá khả năng kiểm soát, cơ thể sẽ rơi vào tình trạng stress oxy hóa, gây hại cho tế bào và mô. 

Chất chống oxy hóa hoạt động bằng cách trung hòa các gốc tự do, ngăn chặn quá trình phá hủy tế bào và bảo vệ cơ thể. Một số chất chống oxy hóa nổi bật có thể kể đến như vitamin E, vitamin A và vitamin C. 

2. Phân loại các chất chống oxy hoá

Chất chống oxy hóa được chia thành hai nhóm chính dựa trên khả năng hòa tan: chất chống oxy hóa tan trong nước và chất chống oxy hoà tan trong chất béo. Mỗi nhóm có vai trò khác nhau trong việc bảo vệ tế bào khỏi sự tấn công của các gốc tự do.

• Chất chống oxy hóa tan trong nước hoạt động ở cả bên trong và ngoài tế bào. Chúng giúp bảo vệ môi trường nội bào và dịch ngoại bào khỏi quá trình oxy hóa.
• Chất chống oxy hóa tan trong chất béo chủ yếu bảo vệ màng tế bào và các cấu trúc lipid khỏi bị oxy hóa, ngăn ngừa tổn thương tế bào.

Các loại chất chống oxy hoá

Một số chất chống oxy hóa quan trọng trong chế độ ăn uống bao gồm:

• Vitamin C: Là chất chống oxy hóa tan trong nước phổ biến nhất, vitamin C đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường miễn dịch và bảo vệ cơ thể khỏi tác hại của các gốc tự do. Đây cũng là dưỡng chất thiết yếu cần được bổ sung thường xuyên qua chế độ ăn uống.

• Vitamin E: Tan trong chất béo, vitamin E giúp bảo vệ màng tế bào khỏi sự phá hủy của quá trình oxy hóa lipid, đồng thời giữ cho làn da và hệ tim mạch khỏe mạnh.

• Flavonoid: Đây là một nhóm chất chống oxy hóa thực vật có nhiều trong trái cây, rau xanh, trà xanh và cacao. Flavonoid không chỉ chống oxy hóa mạnh mà còn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe tim mạch và giảm viêm.

• Curcuminoids và oleocanthal: Curcuminoids có trong nghệ, còn oleocanthal có trong dầu ô liu nguyên chất. Cả hai đều là chất chống oxy hóa mạnh, đồng thời sở hữu khả năng chống viêm hiệu quả, giúp bảo vệ cơ thể khỏi các bệnh lý viêm mãn tính.

Ngoài vai trò chống oxy hóa, nhiều chất còn có các chức năng sinh học quan trọng khác như hỗ trợ chống viêm, tăng cường sức khỏe tim mạch và cải thiện hệ miễn dịch. Việc bổ sung đa dạng các loại chất chống oxy hóa từ thực phẩm tự nhiên sẽ giúp cơ thể khỏe mạnh hơn và giảm nguy cơ mắc bệnh. 

3. Lợi ích của chất chống oxy hoá là gì?

Chất chống oxy hóa là gì mà lại được xem như "tấm lá chắn" bảo vệ cơ thể khỏi stress oxy hóa – nguyên nhân chính gây tổn thương tế bào và làm gia tăng nguy cơ mắc nhiều bệnh lý nghiêm trọng? Stress oxy hóa xảy ra khi gốc tự do vượt quá khả năng kiểm soát của cơ thể, gây hại cho các mô và đẩy nhanh quá trình lão hóa.

Chất chống oxy hóa giúp làm giảm tác động của stress oxy hóa thông qua nhiều cơ chế như khử gốc tự do, cung cấp điện tử hoặc hydro, phân hủy peroxide, khử oxy đơn, ức chế enzyme và chelat hóa kim loại nặng. Nhờ những cơ chế này, chúng bảo vệ tế bào khỏi tổn thương, cải thiện sức khỏe và ngăn ngừa nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến gốc tự do.

Khám phá lợi ích của chất chống oxy hoá là gì?

Đặc biệt, một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc bổ sung chất chống oxy hóa có thể giúp làm giảm hiện tượng suy giảm thị lực do thoái hóa điểm vàng – nguyên nhân hàng đầu gây mù lòa ở người cao tuổi. 

Tuy nhiên, mặc dù lợi ích của chất chống oxy hóa là rất lớn, các bằng chứng khoa học hiện nay vẫn chưa đủ để khẳng định rằng việc sử dụng nhiều chất chống oxy hóa qua thực phẩm chức năng sẽ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh. Vì vậy, cách tốt nhất là bổ sung chất chống oxy hóa thông qua chế độ ăn uống cân bằng, đa dạng thực phẩm tự nhiên, thay vì quá phụ thuộc vào thực phẩm chức năng.

4. Các thực phẩm chứa nhiều chất chống oxy hoá nên bổ sung cho cơ thể

Các thực phẩm chứa nhiều chất chống oxy hoá tốt

Hiểu rõ chất chống oxy hóa là gì sẽ giúp bạn lựa chọn đúng các loại thực phẩm cần thiết để bảo vệ cơ thể khỏi gốc tự do và ngăn ngừa bệnh mãn tính. Chế độ ăn uống giàu chất chống oxy hóa có thể mang lại nhiều lợi ích sức khỏe. Dưới đây là những thực phẩm bạn nên bổ sung:

• Vitamin C – Trái cây và rau củ tươi: Cam, chanh, dâu tây, ớt chuông và cải xoăn là nguồn cung cấp vitamin C tuyệt vời, giúp tăng cường miễn dịch và bảo vệ cơ thể khỏi stress oxy hóa.

• Vitamin E – Các loại hạt và dầu thực vật: Hạnh nhân, quả óc chó, dầu ô liu và rau lá xanh như cải bó xôi giúp ngăn ngừa tổn thương tế bào, duy trì sức khỏe tim mạch và làm chậm quá trình lão hóa.

• Beta-carotene – Rau củ quả màu sắc: Cà rốt, bí đỏ và cà chua chứa nhiều beta-carotene, tiền chất của vitamin A, giúp cải thiện thị lực và bảo vệ da khỏi tia UV.

• Lycopene – Cà chua và dưa hấu: Lycopene là một trong những chất chống oxy hóa mạnh mẽ giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh ung thư và bảo vệ sức khỏe tim mạch.

• Zeaxanthin và lutein – Rau xanh và ngô: Những chất này bảo vệ mắt khỏi tổn thương do ánh sáng xanh và ngăn ngừa thoái hóa điểm vàng, giúp duy trì thị lực khỏe mạnh.

• Selen – Trứng, phô mai và ngũ cốc: Selen đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa tổn thương do gốc tự do, giúp tăng cường hệ miễn dịch và bảo vệ cơ thể khỏi các bệnh lý nguy hiểm.

Việc bổ sung các thực phẩm giàu chất chống oxy hóa này vào chế độ ăn hàng ngày sẽ giúp cơ thể khỏe mạnh, đồng thời làm rõ hơn chất chống oxy hóa là gì và tại sao chúng cần thiết trong việc bảo vệ sức khỏe.

5. Các lưu ý khi sử dụng chất chống oxy hoá

Mặc dù chất chống oxy hóa có lợi cho sức khỏe, việc lạm dụng các chất chống oxy hóa tổng hợp có thể gây tác dụng ngược, làm tăng nguy cơ mắc bệnh. 

Ví dụ, bổ sung quá nhiều beta-carotene có thể làm tăng nguy cơ ung thư phổi ở người hút thuốc, trong khi dùng vitamin E liều cao có thể liên quan đến nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt.

Trà xanh - Thức uống chống oxy nên bổ sung

Để tối ưu hóa lợi ích của chất chống oxy hóa, hãy lưu ý những điều sau: 

• Ưu tiên nguồn tự nhiên: Bổ sung chất chống oxy hóa từ các loại trái cây, rau củ tươi thay vì sử dụng thực phẩm chức năng.
• Uống trà xanh hằng ngày: Đây là thức uống giàu chất chống oxy hóa, giúp giảm viêm và bảo vệ sức khỏe tim mạch.
• Ăn thực phẩm đa dạng màu sắc: Thực phẩm có màu vàng, đỏ, cam, xanh đậm thường chứa nhiều chất chống oxy hóa, đồng thời làm tăng cảm giác ngon miệng.
• Sử dụng gia vị tự nhiên: Nghệ, gừng, quế, đinh hương và hồi không chỉ làm tăng hương vị món ăn mà còn bổ sung chất chống oxy hóa hiệu quả.
• Bổ sung các loại hạt: Óc chó, hạt điều và hạt hướng dương là nguồn dinh dưỡng tuyệt vời, giàu chất chống oxy hóa. Hãy chọn loại không thêm đường hoặc muối để giữ nguyên lợi ích sức khỏe.

Tìm hiểu chất chống oxy hóa là gì? Tác dụng và cách bổ sung cho cơ thể 

Hiện chưa có hướng dẫn cụ thể về liều lượng chất chống oxy hóa hàng ngày, nhưng một chế độ ăn phong phú từ thực vật tươi sẽ giúp bạn nhận đủ các chất cần thiết. Nếu muốn bổ sung thêm, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

Bài viết cùng chủ đề: Top 10 thực phẩm vàng giúp bé tăng cường hệ miễn dịch thời điểm giao mùa

Nguồn tham khảo:

1. https://www.vinmec.com/vie/bai-viet/chat-chong-oxy-hoa-la-gi-va-co-tac-dung-gi-voi-co-vi

2. https://www.vinmec.com/vie/bai-viet/chat-chong-oxy-hoa-duoc-giai-thich-trong-cac-thuat-ngu-don-gian-vi

3. https://www.nhathuocankhang.com/ban-tin-suc-khoe/chat-chong-oxy-hoa-la-gi-co-nen-bo-sung-chat-chong-oxy-hoa-1401724#hmenuid4