Thiền Vipassana là gì?

Thiền Vipassana là một trong những loại hình thiền xuất hiện sớm nhất, bắt nguồn từ Ấn Độ cổ đại. Theo tiếng tiếng Pali, một ngôn ngữ cổ của Phật giáo, từ “Vipassana” có nghĩa là “thấy mọi thứ như chúng thực sự là” - bạn có thể hiểu đơn giản là giúp nhìn thấu được bản chất của sự vật, sự việc.

Khi hành thiền Vipassana, nhiệm vụ của bạn là tập trung vào một hình ảnh nào đó và quáan sát chúng. Tuy nhiên, bạn không được có những suy nghĩ, định kiến, phán xét hay có bất cứ hành động gì khác trong ý thức tác động lên những hình ảnh đó. 

Mục tiêu của thiền Vipassana là giúp bạn:

• Làm dịu tâm trí để sống an yên hơn

• Tập trung vào hiện tại

• Biết chấp nhận bản chất của sự vật, sự việc 

• Giảm bớt sự hối tiếc bằng cách nghĩ ít hơn về quá khứ

• Bớt lo lắng cho tương lai

• Biết cách ứng phó với các tình huống trên thực tế, thay vì lo lắng.

Nguồn gốc của thiền Vipassana

Thiền Vipassana bắt nguồn từ giáo lý Phật giáo và được coi là một trong những hình thức thiền lâu đời nhất. Kỹ thuật này đã được tái khám phá bởi Đức Phật Gautama từ hơn 2,500 năm trước và đã được truyền qua nhiều thế hệ môn sinh. 

Ngày nay, thiền Vipassana được mọi người ở khắp nơi trên thế giới, cả phương Đông và Phương Tây đều thực hành. Không chỉ người theo đạo Phật, kể cả những người theo tôn giáo khác hoặc người theo trường phái vô thần cũng tìm đến phương pháp thiền này để tập luyện.

Lợi ích của thiền Vipassana

Thực hành thiền Vipassana thường xuyên có thể mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe:

Giảm căng thẳng, buông bỏ lo âu

Tương tự như các kỹ thuật thiền khác, thiền Vipassana có thể giúp bạn dịu đi những căng thẳng  và lo lắng trong tâm lý.

Trong một nghiên cứu của Roberta A Szekeres và Eleanor H Wertheim với những người tham gia khóa thiền Vipassana trong vòng 6 tháng cho thấy: những người học thiền Vipassana có mức độ căng thẳng thấp hơn so với những người không tham gia khóa học.

Trong một nghiên cứu của Chuan-Chih Yang và cộng sự năm 2019, 14 người tham gia đã hoàn thành khóa học thiền kéo dài 40 ngày, trong đó có thiền Vipassana. Kết quả nghiên cứu cho thấy, mức độ lo lắng và trầm cảm của họ đã thấp hơn sau khi kết thúc khóa thiền.

>>> Xem thêm: 20+ cách giải tỏa căng thẳng nhanh nhất

Hỗ trợ giảm các triệu chứng bệnh mãn kinh

Thiền Vipassana cũng có thể giúp bạn giảm các triệu chứng của thời kỳ mãn kinh, cụ thể như sau:

Theo nghiên cứu của Min-Kyu Sung và cộng sự cho thấy: Việc thực hành các liệu pháp tâm trí và thể chất, chẳng hạn như: thiền, yoga và thái cực quyền,... có thể làm giảm các triệu chứng mãn kinh như: đau đầu vận mạch (tình trạng đau nửa đầu có mạch đập), các vấn đề liên quan đến tâm trạng, giấc ngủ và đau cơ xương.

Thúc đẩy sự linh hoạt của não bộ

Thực hành thiền định, bao gồm cả thiền Vipassana, có thể giúp tăng tính linh hoạt của não bộ.

Tính linh hoạt của não được hiểu đơn giản là khả năng tái cấu trúc bên trong não bộ để xử lý vấn đề khi nhận thấy có sự thay đổi từ môi trường bên ngoài.

Một nghiên cứu của Anna Lardone và cộng sự năm 2018 cho thấy rằng thực hành thiền Vipassana thường xuyên có thể giúp thúc đẩy tính linh hoạt của não. Để đi đến kết luận này, các nhà khoa học đã  sử dụng phương pháp quét hình ảnh thần kinh để kiểm tra mạng lưới não bộ của những người hành thiền Vipassana.

Xem thêm: 8 sự thật thú vị về não bộ con người

Rủi ro của thiền Vipassana

Khi hành thiền Vipassana, trong một số trường hợp có thể sẽ phát sinh tác dụng phụ với sức khỏe tinh thần của bạn. Điều này có thể xảy ra do sang chấn tâm lý có từ trước và có thể trở nên rõ ràng hơn khi ngồi yên lặng suy nghĩ.

Trong một nghiên cứu của Ausiàs Cebolla và cộng sự năm 2017 với 342 người tham gia, 87 người báo cáo đã trải qua những hiệu ứng tiêu cực của thiền định. Những hiệu ứng này bao gồm:

• Lo lắng trầm trọng hơn, rối loạn căng thẳng sau chấn thương hoặc rối loạn tâm thần

• Hưng cảm

• Chóng mặt

• Mất tỉnh táo

Các tác động có mức độ nghiêm trọng khác nhau, nhưng trong hầu hết các trường hợp, chúng chỉ mang tính tạm thời và không khiến mọi người phải ngừng/từ bỏ thiền hoặc tìm kiếm sự chăm sóc y tế

Cách hành thiền Vipassana

Thiền Vipassana có thể dễ dàng thực hành tại nhà theo các bước sau:

Chuẩn bị:

1. Thời gian: Bạn nên dành ra 10 đến 15 phút vào buổi sáng, lúc vừa mới thức dậy để luyện tập Vipassana.

2. Địa điểm: Chọn một khu vực yên tĩnh, không có (hoặc ít) sự ồn ào/phiền nhiễu. Bạn có thể hành thiền trong căn phòng trống hoặc một nơi vắng vẻ bên ngoài thiên nhiên.

Cách thực hành:

1. Ngồi bắt chéo chân ở tư thế thoải mái trên mặt đất. Thẳng lưng và thư giãn cơ thể của bạn.

2. Nhắm mắt lại và thở như bình thường. 

3. Hãy tập trung vào luồng hơi hơi thở tự nhiên của bạn và những gì bạn cảm thấy mà không phản ứng lại hay phán xét chúng.

4. Nếu bạn bị phân tâm, hãy nhanh chóng tập trung lại vào hơi thở và tiếp tục thiền..

5. Cố gắng làm điều này trong ít nhất 5 đến 10 phút khi bạn mới bắt đầu. Khi bạn đã quen, hãy thực hành thiền Vipassana trong 15 phút hoặc lâu hơn.

So sánh thiền Vipassana với các loại thiền khác

Trên thực tế, bên cạnh Vipassana còn có rất nhiều phương pháp thiền khác nhau, mỗi loại có cách thực hành và lợi ích riêng. Dưới đây là so sánh Vipassana với bốn hình thức thiền phổ biến:

Thiền tâm từ

Loại thiền này liên quan đến việc cố gắng tập trung sự chú ý của bạn vào cảm giác yêu thương và lòng trắc ẩn đối với bản thân và những người khác. (1)

Vipassana mang tính trung lập hơn, phương pháp thiền này liên quan đến việc quan sát những suy nghĩ và cảm xúc một cách không định kiến hay phán xét.

Thiền định

Thiền định là một hình thức khi thực hiện sẽ tập trung sự chú ý vào một đối tượng duy nhất, không phân tâm để tâm trí an tĩnh để quan sát và suy ngẫm chân lý một cách tỏ tường. (2)

Trong thiền Vipassana, bạn chỉ được phép quan sát, không được có những suy nghĩ, phán xét hoặc có bất cứ hành động nào khác.

Thiền siêu việt

Thiền siêu việt liên quan đến việc sử dụng một câu thần chú hoặc âm thanh để giúp bạn đạt được trạng thái thư giãn sâu và tinh thần minh mẫn. (3)

Vipassana là hình thức thiền tĩnh lặng, sử dụng tâm trí để quan sát khi hành thiền.

Thiền chuyển động

Thiền chuyển động - hay còn gọi là thiền Hành, liên quan đến việc tập trung vào các cảm giác thể chất trong khi đang chuyển động nhẹ nhàng, chẳng hạn như: đi bộ, yoga,... để mang tới sự cảm nhận nhiều hơn về những thay đổi, cảm giác nhỏ trong khi tập luyện - những thứ mà chúng ta bình thường không để ý đến. (4)

Đối với Vipassana, người hành thiền sẽ ngồi yên một chỗ và thực hiện việc quan sát nội tâm..

Tổng kết lại, thiền Vipassana là một hình thức thiền bắt nguồn từ giáo lý đạo Phật cổ xưa. Thực hiện phương pháp thiền này sẽ mang đến cho bạn nhiều lợi ích, bao gồm giảm căng thẳng và lo lắng, cải thiện sức khỏe tinh thần, giảm các triệu chứng mãn kinh, cải thiện trí não,... 

Hy vọng thông qua bài viết này, bạn đã biết được một môn thiền mới. Hãy cùng AIA thực hành ngay mỗi ngày để tìm lại sự bình yên trong tâm hồn nhé.

>>> Tham khảo: 10+ bài tập Yoga đơn giản cho người mới bắt đầu tại nhà

(1): https://ggia.berkeley.edu/practice/compassion_meditation

(2): https://phatgiao.org.vn/thien-dinh-la-gi-d45081.html

(3): https://my.clevelandclinic.org/health/treatments/22292-transcendental-meditation

(4): https://www.webmd.com/balance/the-basics-of-walking-meditation